Systeemwerking met implicaties voor waterveiligheid (strategisch-thematisch advies)

Tot voor kort ging de aandacht in het waterveiligheidsbeleid vooral uit naar het beheersen van hoogwaterstanden, bijvoorbeeld via retentie, rivierverruiming of noodoverloop. Met de invoering van de risicobenadering is er meer aandacht gekomen voor de (sterkte van de) waterkeringen, ook omdat daar de grootste kennisleemten en onzekerheden liggen.
Een neveneffect is echter dat de aandacht voor de werking van het watersysteem op grotere schaal lijkt af te nemen, terwijl verstromingsrisico’s toch alles te maken hebben met hoogwaterstanden, en die weer met interacties en systeemwerking op grote schaal.

Rivieren zijn dynamische systemen met in ruimte en tijd op verschillende schalen samenhangend gedrag. Dit betekent dat wanneer ergens langs de rivier iets verandert, dit elders langs de rivier en/of op een ander tijdstip gevolgen kan hebben. Dit geldt ook voor hoogwaters. Wanneer ergens een overstroming plaatsvindt, zullen de waterstanden - vooral ter plaatse en stroomafwaarts - lager worden. Dit wordt positieve (hydrodynamische) systeemwerking genoemd.

Omdat de overheid, met name Rijkswaterstaat en de waterschappen, de verantwoordelijkheid draagt voor de werking van het hele hoogwaterbeschermingssysteem,inclusief de interacties in het riviersysteem, adviseert het ENW om de aandacht voor de interacties op systeemniveau te
intensiveren. Het ENW adviseert de effecten van positieve systeemwerking langs de Maas, Overijsselse Vecht en IJssel te onderzoeken ten behoeve van de mogelijke consequenties voor dijkontwerpen, ontwerpen van rivierverruimingsmaatregelen en de volgorde van uitvoering van deze maatregelen in het licht van de nieuwe normering. Hoe sneller er betrouwbare resultaten beschikbaar zijn, hoe beter hiermee kan worden omgegaan bij de bepaling van noodzakelijke
hoogwaterbeschermingsmaatregelen en de kosten daarvan.

Bij het advies Systeemwerking hoort een Aanbiedingsbrief (pdf, 643 kB).